โรคข้อเสื่อมคืออะไร?
โรคข้อเสื่อม (Osteoarthritis) (อาจเรียกว่า degenerative arthritis หรือ degenerative joint disease) เป็นกลุ่มของความผิดปกติของกลไกที่เกี่ยวข้องกับการเสื่อมสภาพของข้อต่อ รวมทั้งกระดูกอ่อนข้อต่อ (articular cartilage) และกระดูกบริเวณใต้กระดูกอ่อน (subchondral bone)
อาการของโรคอาจมีทั้งอาการเจ็บที่ข้อ อาการกดเจ็บ ข้อแข็ง ข้อล็อค และบางครั้งมีอาการน้ำท่วมข้อ เมื่อพื้นผิวของกระดูกไม่ได้รับการปกป้องจากกระดูอ่อนเหมือนปกติ กระดูกอาจขาดการป้องกันและเกิดการเสียหายได้ ซึ่งส่งผลทำให้เกิดการเคลื่อนไหวได้น้อยลง กล้ามเนื้อในบางบริเวณอาจเกิดการลีบ และเอ็นอาจหลวมขึ้น
ปัจจัยต่างๆที่มีส่วนทำให้เกิดโรคข้อเสื่อมนั้นมีมากมายหลายสาเหตุหลายปัจจัย ทั้งการที่ใช้ข้อเข่าหรืออวัยวะที่เป็นข้อต่อในส่วนต่างๆของร่างกายแบบไม่ถูกต้องมานาน อาจจะเกิดจากการใช้ชีวิตในประจำวัน การเดิน การยกของ การเคลื่อนที่ในรูปแบบต่างๆที่ผิดวิธี ส่งผลให้เกิดโรคข้อเสื่อมได้ทั้งหมด การมีน้ำหนักตัวที่มากเกินไป หรือเรียกว่า อ้วนเกินไป ซึ่งปัจจัยนี้มักพบเจอบ่อย การที่มีน้ำหนักตัวที่มากเกินไปทำให้ข้อต่อของอวัยวะในส่วนต่างๆของร่างกายทำงานหนักมากเกินไป มีความไม่สมดุลกันของร่างกาย ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคข้อเสื่อมได้ หรือการที่เคยได้รับบาดเจ็บ เคยได้รับอุบัติเหตุมาก่อน ที่เกี่ยวข้องกับส่วนที่เป็นข้อและกระดูก เช่น เส้นเอ็นฉีกขาด กระดูกข้อต่อเคลื่อน หมอนรองเข่าฉีกขาด เป็นต้น รวมไปถึงผู้ที่มีโรคประจำตัวที่เกี่ยวกับโรคข้ออักเสบ เช่น โรคเก๊าท์ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ เป็นต้น
ซึ่งปัจจัยต่างๆเหล่านี้เป็นสาเหตุหลักๆที่ทำให้เกิด “โรคข้อเสื่อม” ที่เป็นอีกหนึ่งโรคที่เกิดขึ้นกับหลายๆคน โดยส่วนมากจะเริ่มการขึ้นตอนอายุเริ่มเข้าสู่วัยกลางคน ไปจนถึงเริ่มมีอายุ นั้นก็เป็นเพราะว่า การที่คนเรามีอายุมากขึ้น อวัยวะต่างๆของร่างกายก็ถูกใช้งานหนักมากขึ้นทุกๆวันเช่นเดียวกับอายุที่เพิ่มขึ้น ข้อต่อในส่วนต่างๆของร่างกายที่ถูกใช้งานมาตลอด ย่อมมีความเสื่อมสภาพลงตามการเวลา
เซลล์ต้นกำเนิดสามารถรักษาโรคข้อเสื่อมได้หรือไม่?
เป้าหมายของการรักษาคือ ลดอาการปวดและรักษาการทำงานของข้อให้สามารถใช้งานได้ตามปกติ การรักษาจึงไม่เพียงแค่ให้ยาเพื่อบรรเทาอาการปวดเท่านั้น แต่จะต้องรักษาด้วยการทำกายภาพบำบัดร่วมด้วย สำหรับผู้ที่เป็นโรคข้อเสื่อมรุนแรงการรักษาด้วยการผ่าตัดจะมีบทบาทสำคัญเพื่อทำให้การทำงานของข้อดีขึ้นได้
– การทำกายภาพบำบัด การรักษาที่มีหลักฐานชัดเจนว่ามีประสิทธิภาพในการรักษาโรคข้อเสื่อมได้แก่ การออกกำลังกายโดยเฉพาะการบริหารกล้ามเนื้อรอบข้อ การใช้อุปกรณ์ช่วยพยุง และการใช้ความร้อน สำหรับการบำบัดด้วยการทำสปา การนวด หรือการฝังเข็มนั้นพบว่าช่วยบรรเทาอาการปวดในระยะสั้นๆ แต่ยังไม่มีหลักฐานพิสูจน์ว่ามีประสิทธิภาพในการรักษาโรคข้อเสื่อม
– การรักษาทางยา ในปัจจุบันมียาที่ใช้รักษาโรคข้อเสื่อมหลายรูปแบบ ทั้งชนิดทาภายนอก ฉีดเข้าข้อและรับประทาน ยาทาภายนอกได้แก่ เจลที่ทำจากส่วนประกอบของพริกหรือ capsaicin gel ยารับประทานได้แก่ ยาต้านการอักเสบกลุ่มที่ไม่ใช่ยาสเตียรอยด์ ยากลุ่มนี้มีฤทธิ์ในการบรรเทาอาการปวดและลดอาการข้อบวม สำหรับอาการปวดที่รุนแรงอาจต้องพึ่งยาบรรเทาอาการปวดกลุ่มอนุพันธ์ของมอร์ฟีน สำหรับการฉีดยาสเตียรอยด์หรือน้ำไขข้อเทียม (hyaluronic acid) นั้นจะมีประโยชน์ในโรคข้อเสื่อมบางชนิดและในผู้ป่วยบางรายเท่านั้น
– การผ่าตัด แพทย์จะพิจารณาผ่าตัดเปลี่ยนข้อเทียมในผู้ที่มีการทำลายของข้ออย่างมากหรือมีการสูญเสียการทำงานของข้อแล้วเท่านั้น
สำหรับอาหารเสริมที่ถูกนำมาใช้ในการรักษาโรคข้อเสื่อมซึ่งมีอยู่หลายประเภทนั้น ปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานเพียงพอที่จะแสดงถึงประสิทธิภาพและความปลอดภัยในระยะยาว จากการศึกษาโดยสถาบันวิจัยสุขภาพแห่งชาติ (National Institute of Health) พบว่าการให้ chondroitin sulfate หรือ glucosamine sulfate มีส่วนช่วยรักษาโรคข้อเสื่อมในผู้ที่มีปัญหาปวดข้อปานกลางถึงรุนแรง แต่ยังไม่มีหลักฐานแน่ชัดถึงความปลอดภัยและปฏิกิริยากับยาอื่น ดังนั้นผู้ที่ต้องการใช้สารดังกล่าวร่วมกับยาที่เคยรับประทานอยู่เดิมควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อน
เซลล์ต้นกำเนิดสามารถรักษาโรคข้อเสื่อมได้หรือไม่?
การรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิดนี้ได้ถูกพิสูจน์แล้วว่าสามารถเหนี่ยวนำกระบวนการรักษาเชิงลึกของอาการข้ออักเสบหลายรูปแบบในสัตว์ ตัวอย่างเช่น บางแห่งมีการนำเซลล์ต้นกำเนิดไปใช้ในการช่วยเร่งการรักษาอาการผิดปกติที่พบในข้อของม้าอย่างเป็นประจำ
นอกจากการรักษาเนื้อเยื่อที่บาดเจ็บแล้ว เซลล์ต้นกำเนิดยังมีความสามารถที่จำเพาะในการปรับระบบภูมิคุ้มกันเพื่อหยุดการตอบสนองในทางพยาธิวิทยาในขณะที่ต้องเก็บสงวนความสามารถไว้ใช้ในการต่อสู้กับโรค
เซลล์ต้นกำเนิดชนิดไหนที่ถูกใช้เพื่อรักษาโรคข้อเสื่อมและสามารถเก็บเซลล์มาได้อย่างไร?
เซลล์ต้นกำเนิดของผู้ใหญ่ที่ใช้ในการรักษาโรคข้อเสื่อมนั้นได้มาจากเนื้อเยื่อสายสะดือของคน ที่สามารถรวบรวมมาจากสายสะดือที่ถูกบริจาคหลังจากการคลอดที่ปกติและมีสุขภาพดี
โดยมารดาแต่ละคนจะถูกคัดกรองโดยประวัติการรักษาและทดสอบสำหรับโรคติดเชื้อต่างๆ และได้รับการยินยอมจากครอบครัวก่อนการรับบริจาคเซลล์ต้นกำเนิดที่ได้จากสายสะดือทั้งหมดจะต้องถูกคัดกรองเรื่องโรคติดต่อโดยมาตรฐานชั้นสูงเพื่อให้แน่ใจว่าปลอดภัยอย่างแท้จริง
